تفاسیر اهل سنت (علوم قرآنی)کتاب‌های تفسیری دانشمندان اهل سنت را تفاسیر اهل سنت گویند. ۱ - معروف‌ترین تفسیرهای اهل سنت۱.۱ - تفاسیر منقول از روایات ماثور۱. تنویر المقباس من تفسیر ابن عباس (م ۶۸ ق) که فیروزآبادی (م ۸۱۷ ق) مؤلف کتاب قاموس آن را گرد آوری کرده است؛ ۲. تفسیر ابن عیینه، نوشته سفیان بن عیینه (م ۱۹۸ق)؛ ۳. الرغیب فی غریب القرآن تالیف محمد بن عمر واقدی (م ۲۰۷ق)؛ ۴. تفسیر ابن ماجه، تالیف محمد بن ماجه (م ۲۷۵ق)؛ ۵. الکشف و البیان عن تفسیر القرآن (تفسیر ثعلبی)، تالیف ابواسحاق احمدبن محمد نیشابوری معروف به ثعلبی (م ۴۲۷ق)؛ ۶. جامع البیان فی تفسیر القرآن، تالیف محمد ابن جریر طبری (م ۳۱۰ق)؛ ۷. تفسیر ابن ابی شیبه؛ تالیف حافظ ابوالحسن عثمان بن ابی شیبه کوفی (م ۲۳۹ ق)؛ ۸. معالم التنزیل بغوی؛ ابو محمد حسین بن مسعود بن محمد (م ۵۱۶ ق)؛ ۹. تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن کثیر)، تالیف عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن کثیر قرشی (م ۷۷۴ ق)؛ ۱۰. الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن (تفسیر ثعالبی)، تالیف ابو زید عبدالرحمان ثعالبی (م ۸۷۳ ق)؛ ۱۱. الدر المنثور فی التفسیر بالماثور تالیف سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان بن ابی بکربن محمد (م ۹۱۱ق)؛ ۱۲. فتح القدیر الجامع بین فنی الروایه والدرایه من علم التفسیر تالیف محمدبن علی بن محمد شوکانی صنعانی (م ۱۲۵۰ق)؛ ۱۳. المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز تالیف ابن عطیه، ابومحمد عبدالحق ابن غالب بن عبدالرحمان بن غالب محربی (م ۵۴۱ ق). ۱.۲ - تفاسیر عقلی و اجتهادی۱. تفسیر جبایی، تالیف ابوعلی محمدبن عبدالوهاب بن سلام (م ۳۰۳ ق)؛ ۲. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، تالیف ابوالقاسم محمود بن عمر بن احمد زمخشری (م ۵۳۸ ق)؛ ۳. مفاتیح الغیب ( التفسیر الکبیر، تفسیر فخر رازی)، تالیف محمد بن عمربن حسین رازی (م ۶۰۳ق)؛ ۴. مدارک التنزیل و حقائق التاویل (تفسیر نسفی)، تالیف عبدالله بن احمد بن محمود نسفی (م ۷۰۱ ق)؛ ۵. لباب التاویل فی معانی التنزیل (تفسیر خازن)، تالیف علاء الدین علی بن محمد بن ابراهیم بغدادی مشهور به خازن (م۷۳۵ق)؛ ۶. البحر المحیط فی تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن حیان)، تالیف اثیر الدین ابوحیان محمد بن یوسف بن علی بن یوسف بن حیان اندلسی غرناطی (م ۷۴۵ ق)؛ ۷. انوار التنزیل و اسرارالتاویل (تفسیر بیضاوی)، تالیف عبدالله بن عمر بن احمد (یا: محمد) بن علی فارسی شیرازی بیضاوی (م حدود ۶۸۳ تا ۷۱۹ق)؛ ۸. ارشاد العقل السلیم الی مزایا الکتاب الکریم معروف به «تفسیر ابی السعود»، اثر ابوالسعود محمد بن محمد بن مصطفی عمادی (م ۹۸۲ق)؛ ۹. تفسیر الجلالین «جلال الدین محلی (م ۸۶۴ ق) و جلال الدین سیوطی (م ۹۱۱ ق)»؛ ۱۰. الجامع لاحکام القرآن (تفسیر قرطبی)، تالیف ابوعبدالله محمدبن احمد انصاری قرطبی (م ۶۷۱ ق)؛ ۱۱. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (تفسیر آلوسی)، تالیف سید محمودبن عبدالله بغدادی حسنی حسینی (م ۱۲۷۰ ق)؛ ۱۲. روح البیان، تالیف شیخ اسماعیل حقی بروسوی (م ۱۱۳۷ق)؛ ۱۳. السراج المنیر فی تفسیر القرآن الکریم تالیف خطیب شربینی، شمس الدین محمد بن محمد (م ۹۷۷ق)؛ ۱۴. غرائب القرآن و رغائب الفرقان (تفسیر نیشابوری)، تالیف نظام الدین حسن بن محمدبن حسین قمی نیشابوری معروف به نظام اعرج (زنده تا سال ۷۳۰ ق). ۱.۳ - تفاسیر جدید۱. الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم (تفسیر طنطاوی)، تالیف شیخ طنطاوی بن جوهری (م ۱۳۵۸ ق)؛ ۲. تفسیر القرآن الکریم (المنار فی تفسیر القرآن)، بخش اول (از ابتدای قرآن تا آیه ۱۲۶ نساء) با انشای شیخ محمد عبده (م ۱۳۲۳ ق)، و بخش دوم (آیه ۱۲۷ نساء تا آیه ۵۳ یوسف) تالیف شاگردش محمد رشید بن علی رضا قلمونی، معروف به رشیدرضا (م ۱۳۵۴ ق)؛ ۳. تفسیر مراغی، تالیف شیخ احمد مصطفی مراغی (م ۱۹۴۵ م)؛ ۴. فی ظلال القرآن، تالیف سید بن قطب بن ابراهیم بن حسین بن شاذلی، معروف به سید قطب (م ۱۳۸۶ق)؛ ۵. التفسیر الحدیث اثر محمد عزة دروزه (م ۱۴۰۴ ق)؛ ۶. محاسن التاویل (تفسیر قاسمی)، اثر جمال الدین محمد قاسمی (م ۱۳۳۲ ق). [۱]
عمیدزنجانی، عباسعلی، مبانی و روشهای تفسیر قرآن، ص۶۳-۶۵.
[۲]
کمالی دزفولی، علی، شناخت قرآن، ص۵۵۳-۵۵۴.
[۴]
خرمشاهی، بهاء الدین، قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی)، ص۵۰.
۲ - عناوین مرتبطتفسیر اهل سنت. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفاسیر اهل سنت». |